Ses Bozuklukları
Ses Nasıl Oluşur?
Boğazımızda ön tarafta burundan ve ağızdan akciğerlere hava taşıyan soluk borusunun en üst noktasında ses tellerimizi de içine alan kıkırdak dokulu gırtlağımız (larinks) yer alır. Sağ ve solda iki tane olan ses telleri hareketli organlardır ve birbirlerine doğru yaklaşıp ayrılırlar. Nefes alıp verme sırasında yanlara doğru açılırken konuşma ve şarkı söyleme esnasında birbirlerine doğru yaklaşır. Akciğerler solunum havasını gırtlağa doğru iterler ve gırtlaktaki ses tellerinin arasından geçen hava ses oluşturur.
Ses Bozukluğu
Seste kısıklık ,pürüzlenme, sesin sürekli olarak her zaman ki halinden farklı çıkması durumuna ses bozukluğu(disfoni), Bu durum kişiyi sosyal, profesyonel psikolojik ve iletişim alanlarında ciddi boyutta ve olumsuz yönde etkiler.
Ses hastalıklarında en çok ifade edilen şikayet; ses kısıklığıdır.
Ses Kısıklığı Nedenleri?
Ses kısıklığı temel olarak iki ayrı kategoriye ayrılabilir. Bunlardan birincisi akut (ani gelişen), diğeri ise kronik (müzminleşmiş) ses kısıklığıdır.
LARENJİT( Gırtlağın iltihabı)
Gırtlağın içini döşeyen dokunun iltihaplanmasıdır. Bakteriler, virüsler, mantarlar, tüberküloz, mide asidinin reflü yoluyla gırtlağa hasar vermesi, sesin kötü kullanılması, allerji, kuru hava, çeşitli gazların solunması (sigara, duman vb.), bazı sistemik hastalıkların (romatizma) gırtlağı tutması ve bazı ilaçların (tansiyon ilaçları, soğuk algınlığı ve allerji ilacı olarak kullanılan antihistaminikler) salyayı kurutması sonucu gelişir. Etken çoğunlukla virüsler, sesin hatalı veya aşırı kullanımı ve sigara kullanımıdır. Ses tamamen kaybolmaz, ancak kaba bir ses vardır. Muayenede ses tellerinin beyaz görünümünü kaybettiği ve şiştiği gözlenir.
Tedavide ses istiraatı, buhar inhalasyonu, soğuk, sigarave alkolün yasaklanması gibi destekleyici bir tedavi uygulanır. Koyu ya da pürülan bir mukusun bulunuşu daha agresif bir tedaviyi gerektiren bakteriyel bir enfeksiyonu gösterir. Bu tedavi ile akut larenjitler birkaç gün içerisinde düzelir.
Kronik(müzminleşmiş) ses kısıklıkları ise ses teli polibi,ses teli nodülü, gırtlağın kötü hastalıkları, nörolojik bozukluklar, sigara kullanımına bağlı kronik irritasyon, mideden gelen asit kaçağı veya herhangi bir patolojik durum olmaksızın fonksiyonel nedenlerle olabilir.
Uzun süre sigara içen hastanın ses telleri (ses tellerinin beyaz görünümü kaybolmuş)
Ses Teli Nodülü
Ses tellerinin serbest kenarlarında travma sonucu oluşan iyi huylu şişliklerdir(nasırlaşma). Bunlara şarkıcı nodülü de denmektedir. Genellikle ön 1/3 ile arka 2/3 birleşim yerinde bulunurlar. Bu nokta ses tellerinin titreşiminin en yoğun olduğu bölgedir. Sesin aşırı veya hatalı kullanımı travmaya neden olabilir.HastalarIn tek şikayeti ses kısıklığıdır.
Her iki ses telinde nodülün görünümü
Ses Teli Polibi
Ses tellerinin iyi huylu tümörleridir. Erkeklerde ve sigara içenlerde sıktır. Hastalığın oluşumunda kronik travma ve sesin kötü kullanımı rol oynamaktadır. Alerji ve sigara gibi faktörler de polip oluşumunu etkilemektedir. Poliplerin belirtileri ses kısıklığı ve solunum problemidir. Poliplerde tercih edilen tedavi yöntemi mikrolarengeal cerrahidir. Cerrahide klasik soğuk cerrahi yanında lazerle eksizyon da yapılabilmektedir. Polip, gırtlağın herhangibir yerinde görülen, saplı veya geniş tabanlı kitledir.Nodülden daha büyüktür. Tanı, kulak burun boğaz muayenesi, fiberoptik endoskopi veya stroboskopi ile konur. Tedavisi cerrahidir.
Sağ ses telinin ön kısmında polipin endoskopik görünümü
Ses teli kisti
Kist, ses tellerinin serbest kenarında, içi sıvı dolu kitledir.Salgı bezlerinin boşalım yollarının tıkanması ile ortaya çıkar.Ses kısıklığı, sesin çabuk yorulması, sesin çatallanması, konuştukça boyunda ve boğazda ağrı, yorulunca sesin çıkmaması, boğazda takılma duygusu oluşur. Tanı, kulak burun boğaz muayenesi ile konur.Tedavisi cerrahidir.
Sağ ses telinin ön kısmında kistin endoskopik görünümü
SULKUS VOKALİS
Sulkus, yarık veya oluk demektir. Bu problem, ses telleri boyunca, epitel doku üstünde bir yarık, oluk oluşmasına bağlı gelişen bir bozukluktur.Doğuştan ve sonradan oluşmuş olabilir. Sonradan oluşmasının sebebi, sesin kötü kullanılması olabileceği gibi, ses telindeki kistin patlamasi sonucu de olabilir. Yarığın olduğu yerde, ses telinde titreşim olusmaz ve bu nedenle ciddi ses kısıklığı vardır.Yarık nedeniyle ses telleri orta hatta biraraya gelemediği için, ses çıkarılması sırasında bol hava kaçağı oluşur. Tanı kulak burun boğaz muayenesi ile konur.Sulkusun tedavisi, cerrahidir.
Her iki ses telinde yarık(SULKUS)
Reinke Ödemi
Ses tellerinin üst yüzeylerinin içinin jelatinöz bir sıvı ile dolması sonucu gelişir. Ses telleri, aşırı şişmiş görünür; içi su dolu torbacık gibidir. Ses kalınlaşmıştır. Reinke ödemi 40 yaş üstü kadınlarda daha sık görülür. ses tellerinin esnekliği azalır. Hasta ses çıkarmak için çok güç harcamaktan şikayet eder. Hastanın sesi kısık, cızırtılı ve boğuktur; ses kalınlaşmıştır. Tanı, kulak burun boğaz muayenesi ile konur. Genellikle cerrahi tedavi uygulanır.
Sağ ses telinde reinke ödeminin görünümü
Ses Teli Felci
Ses tellerinin bir ve ya ikisinin hareket etmemesi durumudu,genelikle guatir ameliyatlari ve viral enfeksiyon sonrası oluşmaktadır.
– Tek ses teli felci: Ses teli genellikle orta hattın hafif dış yanında kalma eğilimindedir. Ses sıklıkla ses teli orta hattaysa normaldir. Ama dış yan tarafta yerleşimde kalmışsa kısa sürede kompanse eder, ancak hafif ses değişikleri kalır. Ses tellerinin arasında belirgin ölçüde aralık kalıyorsa ciddi ses kısıklığı ortaya çıkar.
– Çift ses teli felçleri: Ses telleri orta hatta veya orta hatta yakın konumdaysa çok iyi ses çıkarırlar. Ancak soluk almada belirgin sıkıntı vardır. Acil müdahale gerekir.
Ses Teli Kanseri(Kötü Huylu Gırtlak Kanseri)
Sigara ve alkol kullanan 50 yas üzerinde daha sık görülmektedir
İlk belirti ses problemi ve ses kısıklığıdır. Bu nedenle iki haftadan uzun süren ve ilaç tedavisinden fayda görmeyen ses kısıklığı durumlarında mutlaka KBB uzmanına detaylı muayene olunması gerekmektedir. İlerleyen hastalıkta öksürük, kanlı balgam, nefes darlığı gibi belirtiler eşlik edebilir. Gırtlak kanseri, erken dönemde tanı konulduğunda tedavi şansı yüksek bir hastalık olmasına rağmen, geç kalınmış durumlarda gırtlağın tamamını operasyon ile almak gerekebiliyor.
Sol ses teli kanserinin endoskopik görünümü
SES HASTALIKLARININ OLUŞMAMASI İÇİN TEDBİRLER:
– Sigara içiyorsanız bırakın
– Alkol ve kafein gibi vücudu susuz bırakan faktörlerden uzak durun
– Bol miktarda su için
– Mentollü ve anestezik boğaz pastilleri kullanmayın
– Baharatlı, acılı, ekşili ve asitli gıdalardan kaçının, dolu mide ile uyumayın
– Aspirin yada benzeri ağrı kesiciler kullanmayın
– Sesinizi çok uzun süre ve çok şiddetli kullanmaktan uzak durun
– Sesiniz bozuk ve kısık ise konuşma ve şarkı söylemekten kaçınınız, gerekirse konuşmadan iletişim için kağıt, kalem kullanınız.
Ses problemi olan kişi uzman bir ekip tarafından değerlendirilmedir;
– KBB (kulak burun boğaz) hekimi (KBB muayenesi)
– Konuşma patoloğu (ses terapisti)
– Ses uzmanı (ses analizi yapılması)
– Diğer uzmanlar (psikiyatrist psikolog radyolog şan pedogogu)